Εν Τω Βάθει Φλεβική Θρόμβωση: Μάθετε Ό,τι Πρέπει Να Γνωρίζετε Για Την Πάθηση

Τι Είναι Η Εν Τω Βάθει Φλεβική Θρόμβωση Ή Φλεβοθρόμβωση;

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή φλεβοθρόμβωση αποτελεί μία πάθηση που σχετίζεται με κάποια από τις εν τω βάθει φλέβες. Ο ρόλος των φλεβών είναι “αντίστροφος” αυτού των αρτηριών, οι οποίες μεταφέρουν από την καρδιά προς το υπόλοιπο σώμα το πλούσιο σε οξυγόνο αίμα. Οι φλέβες, δηλαδή, είναι υπεύθυνες για την επιστροφή του φτωχού σε οξυγόνο αίματος από το υπόλοιπο σώμα στην καρδιά.

Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από 3 είδη φλεβών, τα οποία είναι τα εξής:

• οι εν τω βάθει φλέβες: Εντοπίζονται ανάμεσα στις διάφορες μυϊκές ομάδες και καταλήγουν στην κάτω κοίλη φλέβα. Η κάτω κοίλη φλέβα είναι η μεγαλύτερη φλέβα του ανθρώπινου σώματος με κατάληξη στην καρδιά.
• οι επιφανειακές φλέβες (επιπολής): Οι φλέβες αυτές εντοπίζονται ακριβώς κάτω από το δέρμα.
• οι διατιτρώσες φλέβες: Πρόκειται για φλέβες που εντοπίζονται στα πόδια και συνδέουν τις εν τω βάθει φλέβες με τις επιπολής.

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή φλεβοθρόμβωση (ΕΒΦΘ) είναι η πάθηση κατά την οποία δημιουργείται θρόμβος σε κάποια από τις εν τω βαθει φλέβες (εικόνα). Η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση αφορά, συνήθως, τον μηρό, την πύελο και τη γαστροκνημία. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση θα συμβεί στα χέρια, το στήθος ή σε κάποια άλλη περιοχή του ανθρώπινου σώματος.

Πρόκειται για μια σοβαρή νόσο, η οποία, αφού διαγνωστεί, πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα ώστε να αποφευχθεί η πνευμονική εμβολή (ΠΕ), η πιο επικίνδυνη από τις επιπλοκές της πάθησης. Ο θρόμβος που έχει δημιουργηθεί σε κάποια από τις εν τω βάθει φλέβες μεταφέρεται μέσω της ροής του αίματος προς τους πνεύμονες (εικόνα), με αποτέλεσμα να μην εμπλουτίζεται το αίμα με καθαρό οξυγόνο και, κατά συνέπεια, η καρδιά και οι πνεύμονες να οδηγούνται σε υπερκόπωση. Αν υπάρξει μαζική πνευμονική εμβολή, η ζωή του ασθενή τίθεται σε άμεσο κίνδυνο.

 

Ποια Είναι Τα Συμπτώματά Της;

Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση αποτελεί μια πάθηση που, σε ποσοστό 50%, είναι ασυμπτωματική. Για το υπόλοιπο 50% των περιπτώσεων, ο ασθενής, ανάλογα με το μέγεθος του θρόμβου και την περιοχή στην οποία αυτός εντοπίζεται, μπορεί να εμφανίσει κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:

• πρήξιμο στο πόδι (οίδημα)
• πόνο στα πόδια με αυξημένη ένταση κατά την ορθοστασία και το περπάτημα
• αλλαγή στο φυσιολογικό χρώμα του δέρματος (μπορεί να γίνει είτε κόκκινο είτε μπλε)
• ανάπτυξη ευαισθησίας
• αίσθηση θερμότητας 

Από Τι Προκαλείται;

Η παθοφυσιολογία της νόσου βασίζεται στη κλασική τριάδα του Virchow: στάση του αίματος, τραυματισμός του αγγειακού τοιχώματος και υπερπηκτικότητα του αίματος, με την πρώτη να αποτελεί το συχνότερο αίτιο ανάπτυξης ΕΒΦΘ. Μειωμένη φλεβικη ροή ή λίμναση του αίματος εντός των φλεβών συμβαίνει όταν ο ασθενής δεν είναι σε θέση να κινητοποιηθεί για μεγάλα χρονικά (π.χ κατακεκλιμένοι άρρωστοι). Ορισμένες ειδικές αιτίες ΕΒΦΘ είναι οι παρακάτω:

• Μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις σε ισχίο, γόνατο, γαστροκνημία, κοιλιά, ή θώρακα.
• Κάταγμα ισχίου ή κάτω άκρων.
• Υπερατλαντικά αεροπορικά ταξίδια (ονομάζεται και σύνδρομο οικονομικής θέσης γιατί δεν διατίθεται αρκετός χώρος σε αυτά τα καθίσματα ώστε να μπορείτε να κινούνται τα κάτω άκρα).
• Κληρονομικές διαταραχές της πήξης του αίματός σας (σύνδρομα υπερπηκτικότητας).
• Καρκίνος.

Αν και είναι αλήθεια ότι οι πτήσεις με αεροπλάνο αυξάνουν τον κίνδυνο για ΕΒΦΘ, συμβαίνει πολύ σπάνια. Οι περισσότερες ΕΒΦΘ παρατηρούνται σε ενδονοσοκομειακούς αρρώστους.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου για ΕΒΦΘ αποτελούν η παχυσαρκία, το ιστορικό καρδιακού επεισοδίου, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, ο θηλασμός, η εγκυμοσύνη, η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών και, τέλος, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου.

Οι περισσότερες ΕΒΦΘ αφορούν τα κάτω άκρα, αν και όλο και πιο συχνά αναγνωρίζονται ΕΒΦΘ που αφορούν το άνω ημιμόριο του σώματος. Παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες ανάπτυξης ΕΒΦΘ στο άνω ημιμόριο είναι:

• Η μακροχρόνια παραμονή κεντρικών φλεβικών γραμμών στο άνω ημιμόριο του σώματος. Ο καθετήρας μπορεί να ερεθίσει το φλεβικό τοίχωμα, ενεργοποιώντας έτσι τον μηχανισμό πήξης και άρα να οδηγήσει στον σχηματισμό θρόμβου.
• Για τον ίδιο λόγο η τοποθέτηση βηματοδότη ή η εμφύτευση μόνιμου απινιδωτή.
• Η εντόπιση καρκίνου κοντά σε φλέβα.
• Η πραγματοποίηση έντονων επαναλλαμβανόμενων δραστηριοτήτων με τα χέρια. Αυτού του είδους ΕΒΦΘ είναι σπάνιες και παρατηρούνται σε αθλητές όπως της άρσης βαρών, της κολύμβησης και του μπέιζμπολ.

 

Πώς Πραγματοποιείται Η Διάγνωση Της Εν Τω Βάθει Φλεβοθρόμβωσης;

Εκτός από το λεπτομερές ιστορικό και την κλινική εξέταση, η τελική διάγνωση της ΕΒΦΘ τίθεται με τη Duplex υπερηχοτομογραφία (triplex) ή με τη φλεβογραφία.

Το triplex χρησιμοποιεί υψηλής συχνότητας κύματα και μας επιτρέπει να μετράμε τη ταχύτητα ροής του αίματος εντός των φλεβών και συγχρόνως απεικονίζει τη δομή της φλέβας και αρκετές φορές τον ίδιο τον θρόμβο.

Η φλεβογραφία γίνεται με τη βοήθεια ακτίνων x και με την έγχυση σκιαγραφικής ουσίας, επιτρέποντας την απεικόνιση των φλεβών και πολλές φορές του ίδιου του θρόμβου εντός αυτών. Σήμερα, χρησιμοποιείται σπάνια.

Ποια Είναι Η Θεραπεία Της Εν Τω Βάθει Φλεβοθρόμβωσης;

Η θεραπεία της ΕΒΦΘ είναι κυρίως συντηρητική. Μπορεί επίσης να απαιτηθεί η χρήση ελάχιστα επεμβατικής μεθόδου και πολύ σπάνια της κλασικής χειρουργικής.

Ο ακρογωνιαίος λίθος της συντηρητικής θεραπείας της ΕΒΦΘ είναι η αντιπηκτική αγωγή, είτε με τη μορφή της μη κλασματοποιημένης ηπαρίνης είτε με των από το στόμα κουμαρινικών αντιπηκτικών ή, τέλος, των χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρινών (ΧΜΒΗ). Συνήθως, λαμβάνεται κλασική ηπαρίνη (ή ΧΜΒΗ) για πέντε έως επτά ημέρες. Μετά από αυτό, χορηγείται ένα αντιπηκτικό χάπι (Sintrom ή Warfarin), συνήθως για 6 μήνες. Κατά τη διάρκεια του χρόνου που λαμβάνεται το χάπι, ο αγγειοχειρουργός θα ζητήσει να γίνουν εξετάσεις αίματος ανά τακτά χρονικά διαστήματα για να βεβαιωθεί ότι τα επίπεδα του αντιπηκτικού είναι επαρκή για την πρόληψη σχηματισμού θρόμβου και όχι πολύ υψηλά για να προκαλέσουν αιμορραγία (η σημαντικότερη επιπλοκή των αντιπηκτικών). Τα αντιπηκτικά εμποδίζουν το αίμα να δημιουργήσει νέους θρόμβους, δεν μπορούν όμως να διαλύσουν έναν ήδη σχηματισμένο θρόμβο. Τα τελευταία  χρόνια, είναι διαθέσιμα τα νέας γενιάς από του στόματος αντιπηκτικά, όπως Eliquis (abixaban), Pradaxa (dabigatran) και Xarelto (rivaroxaban), που σε σχέση με τα κουμαρινικά έχουν το πλεονέκτημα να μην επηρεάζονται από το είδος διατροφής και να μην απαιτούν αιματολογικές εξετάσεις για παρακολούθηση. Χρήζουν, όμως, της ίδιας προσοχής και χρήσης βάσει των ενδείξεων, λόγω παρόμοιου κινδύνου αιμορραγιών.

Εάν ο αγγειοχειρουργός κρίνει ότι πρέπει να διαλυθεί ο ήδη σχηματισμένος θρόμβος, τότε πρέπει να κάνει θρομβόλυση. Κατά την θρομβόλυση, ο αγγειοχειρουργός προωθεί έναν ειδικό καθετήρα διαμέσου του θρόμβου και από τον καθετήρα αυτό πραγματοποιεί την έγχυση του ειδικού θρομβολυτικού φαρμάκου (ελάχιστα επεμβατική μέθοδος). Η θρομβόλυση παρουσιάζει μεγαλύτερο κίνδυνο για αιμορραγικές επιπλοκές (π.χ. αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο) συγκριτικά με τα αντιπηκτικά. Συνήθως, η θρομβόλυση συστήνεται όταν υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για πνευμονική εμβολή ή όταν η εντόπιση του θρόμβου είναι στα άνω άκρα.

Σπάνια θα χρειαστεί ο αγγειοχειρουργός να αφαιρέσει χειρουργικά τον θρόμβο. Αυτού του είδους θεραπεία της ΕΒΦΘ συστήνεται όταν υπάρχει μια εκτεταμένη θρόμβωση των φλεβών των κάτω άκρων και των λαγονίων που δεν ανταποκρίνεται στις προηγούμενες μεθόδους θεραπείας και οδηγεί σε μία κλινική κατάσταση που ονομάζεται κυανή και λευκή επώδυνος φλεγμονή. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί σύντομα να αναπτυχθεί φλεβική γάγγραινα στο πόδι, οδηγώντας σε ακρωτηριασμό και θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς.

Άλλη μια ειδική και ελάχιστα επεμβατική μέθοδος είναι η τοποθέτηση φίλτρου κάτω κοίλης φλέβας, η οποία σχετίζεται με την πνευμονική εμβολή και πραγματοποιείται όταν υπάρχουν ορισμένες σαφείς ενδείξεις (π.χ. αδυναμία λήψης αντιπηκτικών). Με αυτή τη μέθοδο, ο αγγειοχειρουργός τοποθετεί το ειδικό φίλτρο στην κάτω κοίλη φλέβα (τη μεγαλύτερη φλέβα του σώματός σας) με τη βοήθεια ενός καθετήρα και μετά από παρακέντηση εν τω βάθει φλέβας του ποδιού ή του τραχήλου.

Η χρήση ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης συμβάλλει σημαντικά στη συνολική θεραπεία της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, μειώνοντας το οίδημα και αποτρέποντας το να λιμνάζει το αίμα μέσα στις φλέβες. 

Μέτρα Πρόληψης Της Εν Τω Βάθει Φλεβοθρόμβωσης

Οι γιατροί γνωρίζουν ότι τα ποσοστά ΕΒΦΘ στους χειρουργημένους ασθενείς είναι υψηλά. Για τον λόγο αυτό, αν προγραμματίζεται κάποιου είδους χειρουργική επέμβαση, μπορεί να συστηθεί μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες μεθόδους πρόληψης ΕΒΦΘ:

• Το να λαμβάνονται αντιπηκτικά φάρμακα πριν το χειρουργείο και αμέσως μετά, ειδικά αν πρόκειται για ένα ορθοπεδικό χειρουργείο ολικής αρθροπλαστικής γόνατος ή ισχίου. Επιπλέον, ο γιατρός ενδέχεται να προβεί σε χορήγηση αντιπηκτικών, στην περίπτωση που ο ασθενής νοσηλευτεί για κάποια άλλη σοβαρή πάθηση ή υπάρξει καρδιακό επεισόδιο.
• Τοποθέτηση μιας ειδικής συσκευής στα πόδια κατά τη χειρουργική επέμβαση, ούτως ώστε να πιέζονται ρυθμικά τα πόδια και να διατηρείται η ροή του αίματος μέσα στις φλέβες. Η ειδική αυτή συσκευή θυμίζει παντελόνι και συστήνεται σε περιπτώσεις πολύωρων χειρουργείων.
• Το να χρησιμοποιούνται ελαστικές κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης, ώστε να προλαμβάνεται η στασιμότητα του αίματος.
• Την κινητοποίησή σας ή τη πραγματοποίηση φυσικοθεραπείας κυρίως στα κάτω άκρα (παθητική γυμναστική) το συντομότερο δυνατόν μετά το χειρουργείο.

Ο αγγειοχειρουργός - ενδαγγειοχειρουργός Δρ. Ιωάννης Μπέλλος βρίσκεται στη διάθεσή σας για να σας ενημερώσει αναφορικά με την εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, τα αίτια, την κλινική εικόνα, τη διάγνωση και τους τρόπους για την πρόληψή της. Καλέστε μας και κλείστε το ραντεβού σας με τον γιατρό, για την απαραίτητη διάγνωση και τον σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου πλάνου για την αντιμετώπιση της πάθησης.