Τι είναι η καρωτιδική νόσος;

Καρωτιδική νόσος (ΚΝ) ονομάζεται η στένωση ή η απόφραξη των καρωτιδικών αρτηριών. Η ΚΝ συνήθως παρουσιάζεται σε ηλικιωμένους ασθενείς. Μόνο το 1% των ασθενών ηλικίας 50-59 ετών εμφανίζει σοβαρού βαθμού στένωση των καρωτίδων, ενώ το ποσοστό αυτό είναι 10% για τις ηλικίες 80-89 ετών.

Καρωτίδες αρτηρίες ονομάζονται οι δύο αρτηρίες που ξεκινούν από την αορτή, διατρέχουν όλο το μήκος της πλάγιας τραχηλικής χώρας (μία σε κάθε πλευρά) και εισέρχονται στο κρανίο. Αποτελούν τις κύριες αρτηρίες αιμάτωσης του εγκεφάλου (μία για κάθε εγκεφαλικό ημισφαίριο). 

Φυσιολογικά, το εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών σας (ενδοθήλιο) είναι ομαλό και απρόσκοπτο, με τα χρόνια όμως μπορεί να σχηματίσει μια ανώμαλη προβολή που ονομάζεται αθηρωματική πλάκα. Η πλάκα αυτή αποτελείται από χοληστερόλη, ασβέστιο και ινώδη ιστό. Η διεργασία αυτή ονομάζεται αθηροσκλήρωση ή σκλήρυνση των αρτηριών και οι αρτηρίες σας στενεύουν ή αποφράσουν καθώς η αθηρωματική πλάκα των τοιχωμάτων τους αυξάνεται. Όταν η πλάκα αναπτύσσεται στις καρωτίδες αρτηρίες τότε μιλάμε για ΚΝ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της παροχής αίματος στον εγκέφαλο και συνεπώς το δυνητικό κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου(ΕΕ).

Μερικές καρωτιδικές πλάκες είναι αρκετά μαλακές και επιρρεπείς στο να σπάνε ή να δημιουργούν ακανόνιστες προσεκβολές στον αυλό της καρωτίδας. Αυτό ο οργανισμός το αντιλαμβάνεται ως ένα είδος εσωτερικού τραύματος και προσπαθεί να το «επουλώσει» με τη δημιουργία θρόμβου μέσω των αιμοπεταλίων. Αν ο θρόμβος αυτός μεγαλώσει αρκετά μπορεί να μειώσει ή να διακόψει τη ροή του αίματος και του οξυγόνου προς τον εγκέφαλο προκαλώντας ΕΕ. Επίσης πολύ συχνά ένα μικρό τμήμα της εύθρυπτης πλάκας ή του θρόμβου μπορεί να αποσπαστεί και με τη ροή του αίματος να καταλήξει σε μικρότερες αρτηρίες του εγκεφάλου. Εκεί ενσφηνώνεται και διακόπτει την αιματική ροή στον εγκέφαλο δημιουργώντας εγκεφαλικό έμφρακτο και συνεπώς ΕΕ (εικόνα 1).

Εικόνα 1. Στένωση καρωτίδας λόγω αθηρωματικής πλάκας και θρόμβου. Απόσπαση τμήματος του θρόμβου ή της πλάκας δημιουργεί έμβολο, το οποίο με την κυκλοφορία του αίματος καταλήγει και ενσφηνώνεται σε μικρότερες αρτηρίες, προκαλώντας την απόφραξή τους και τη δημιουργία ισχαιμικού εμφράκτου στον εγκέφαλο.

Ευτυχώς μπορείτε να προλάβετε ή να επιβραδύνετε την εξέλιξη της ΚΝ. Η διακοπή του καπνίσματος είναι μία σημαντική αλλαγή για την πρόληψη της ΚΝ. Επίσης η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, η διατήρηση του ιδανικού σωματικού βάρους και έλεγχος των παραγόντων κινδύνου (όπως σάκχαρο, υψηλή αρτηριακή πίεση και υψηλή χοληστερίνη) βοηθούν σημαντικά το σκοπό αυτό.

Καρωτιδική Νόσος -Ποια είναι τα συμπτώματα;

Στα αρχικά της στάδια η ΚΝ είναι ασυμπτωματική. Όταν έχει εξελιχθεί δυστυχώς το πρώτο σύμπτωμα μπορεί να είναι ένα ΕΕ. Ωστόσο, ενδέχεται να βιώσετε ορισμένα προειδοποιητικά συμπτώματα ενός ΕΕ, που ονομάζεται παροδικό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΠΕΕ). Τα συμπτώματα του ΠΕΕ διαρκούν από λίγα λεπτά έως 1 ώρα και περιλαμβάνουν:

• Αίσθημα αδυναμίας, αιμωδίας ή καύσους στη μία πλευρά του σώματός σας (π.χ. στο ένα χέρι ή και πόδι)
• Αδυναμία ελέγχου των κινήσεων του χεριού ή του ποδιού σας
• Απώλεια όρασης από το ένα μάτι σας (πολλοί ασθενείς το περιγράφουν ως ένα μαύρο παράθυρο που κατεβαίνει προς τα κάτω)
• Δεν είσαστε σε θέση να μιλήσετε καθαρά και μπερδεύετε τα λόγια σας

Τα συμπτώματα αυτά εξαφανίζονται πλήρως εντός 24 ώρου, ωστόσο, δεν πρέπει να τα αγνοήσετε. Η παρουσία ενός ΠΕΕ σημαίνει ότι βρίσκεστε σε σοβαρό κίνδυνο στο άμεσο μέλλον να εμφανίσετε ένα ΕΕ. Θα πρέπει να αναφέρετε τα συμπτώματα του ΠΕΕ αμέσως στο γιατρό σας. Εάν τα παραπάνω συμπτώματα διαρκέσουν περισσότερο από 1 ώρα ή δεν υποχωρήσουν σε 24 ώρες τότε έχετε υποστεί ένα μόνιμο εγκεφαλικό επεισόδιο και πρέπει άμεσα να απευθυνθείτε στο γιατρό σας.

Καρωτιδική Νόσος - Τι την προκαλεί;

Όπως αναφέρθηκε, η αρτηριοσκλήρυνση είναι η κύρια αιτία της ΚΝ. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν κατανοούν πλήρως την αιτία ανάπτυξής της. Πιστεύεται ότι η αθηρωματική πλάκα είναι το αποτέλεσμα τραυματισμού του εσωτερικού (ενδοθηλίου) των αρτηριών. Οι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν αυτό το τραύμα είναι το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υψηλή χοληστερίνη. Άλλος παράγονας για ανάπτυξη ΚΝ είναι το θετικό οικογενειακό ιστορικό για αρτηριοσκλήρυνση.Άλλες σπάνιες αιτίες ΚΝ είναι τα ανευρύσματα καρωτίδας και η ινομυϊκή δυσπλασία.

Καρωτιδική Νόσος - Ποιες εξετάσεις θα χρειαστώ για τη διάγνωση της;

Εκτός από το ιστορικό και τη φυσική εξέταση εάν ο αγγειοχειρουργός σας υποπτεύεται πως πάσχετε από ΚΝ θα σας ζητήσει να κάνετε ένα έγχρωμο υπερηχογράφημα (triplex) καρωτίδων και σπονδυλικών αρτηριών (είναι οι δύο «οπίσθιοι» κλάδοι άρδευσης του εγκεφάλου). Άλλες εξετάσεις είναι η αξονική τομογραφία εγκεφάλου, η αξονική αγγειογραφία των τραχηλικών και ενδοκράνιων αγγείων και η μαγνητική τομογραφία-αγγειογραφία. Η αγγειογραφία των κλάδων του αορτικού τόξου είναι μία επεμβατική εξέταση που ενέχει τον κίνδυνο ΕΕ και γι'αυτό χρησιμοποιείται σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις.

Καρωτιδική Νόσος - Πώς αντιμετωπίζεται;

Η θεραπεία σας θα εξαρτηθεί από την έκταση της ΚΝ, αν είναι συμπτωματική και από τη γενική κατάσταση του οργανισμού σας. Ως πρώτο βήμα ο αγγειοχειρουργός σας θα σας συνταγογραφήσει ορισμένα φάρμακα (ασπιρίνη, στατίνες) και θα σας συστήσει αλλαγή τρόπου ζωής. Αν καπνίζετε, πρέπει να το διακόψετε και αν είστε υπερτασικοί ή έχετε υψηλή χοληστερίνη θα πρέπει να τα ρυθμίσετε. Επίσης, αν πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να παρακολουθείτε στενά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας και να τα ρυθμίζετε εντός φυσιολογικών ορίων. Αναγνώριση των συμπτωμάτων του ΠΕΕ, άσκηση και χάσιμο των περιττών κιλών και τακτική παρακολούθηση από τον αγγειοχειρουργό σας είναι οι προυποθέσεις της ασφαλούς διαχείρησης της ΚΝ.

Ενδαρτηρεκτομή καρωτίδας. Αν η ΚΝ σας είναι συμπτωματική (έχετε ιστορικό ΕΕ στο παρελθόν ή ΠΕΕ) ή η στένωση είναι μεγάλου βαθμού μπορεί να χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση. Η επέμβαση λέγεται ενδαρτηρεκτομή της καρωτίδας και γίνεται με γενική ή τοπική αναισθησία. Μέσα από μία τομή στον τράχηλο (λαιμό) σας ο αγγειοχειρουργός ανοίγει και καθαρίζει την καρωτίδα από την πλάκα αφήνωντας ένα λείο και βατό αυλό. Στη συνέχεια γίνεται σύγκλειση της αρτηριοτομής με την παραμβολή ενός εμβαλώβματος (patch) για την πρόληψη πιθανής  μετεγχειρητικής στένωσης του αγγείου. Όταν η επέμβαση γίνεται από αγγειοχειρουργό και στις κατάλληλες συνθήκες είναι ασφαλής και με καλά μακροχρόνια αποτελέσματα (εικόνα 2).

Εικόνα 2. Ενδαρτηρεκτομή καρωτίδας. Α. λοξή τομή στην πλάγια τραχηλική χώρα, Β. παρασκευή του καρωτιδικού διχασμού και αφαίρεση της αθηρωματική πλάκας, C. Τελικό αποτέλεσμα, μετά τη σύγκλειση της αρτηριοτομής με την παρεμβολή εμβαλώματος (patch).

Αγγειοπλαστική καρωτίδας και τοποθέτηση νάρθηκα (stent). Η αγγειοπλαστική καρωτίδας και η τοποθέτηση νάρθηκα (stent) είναι μία σχετικά νέα, ελάχιστα επεμβατική τεχνική. Με τοπική αναισθησία ο αγγειοχειρουργός παρακεντεί τη μηριαία αρτηρία (βουβωνική χώρα) και με τη βοήθεια ειδικών συρμάτων και καθετήρων φτάνει μέσα από το αγγείο, με τη χρήση ακτινοσκόπησης, στη περιοχή της βλάβης της καρωτίδας αρτηρίας. Εκεί με ειδικό μπαλόνι προκαλεί διαστολή της πλάκας και στη συνέχεια τοποθετεί ένα νάρθηκα (stent) για να διατηρηθεί ανοικτή η καρωτίδα αρτηρία (εικόνα 3).

Εικόνα 3. Αγγειοπλστική καρωτίδας και τοποθέτηση μεταλλικού νάρθηκα (stent).

Η κάθε μία από τις μεθόδους αυτές έχει ορισμένες ενδείξεις και αντενδείξεις, γι'αυτό οι ασθενείς με ΚΝ πρέπει να απευθύνονται σε αγγειοχειρουργούς με εμπειρία και στις δύο τεχνικές, ώστε να εφαρμόζεται σε κάθε ασθενή η κατάλληλη θεραπεία.

Ο αγγειοχειρουργός - ενδαγγειοχειρουργός Δρ. Ιωάννης Μπέλλος διαθέτει μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση τόσο στην καρωτιδική νόσο όσο και στις αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισής της. Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί του προκειμένου να ενημερωθείτε σε βάθος για τη νόσο, καθώς και να σας καθοδηγήσει στην επιτυχημένη θεραπεία της.