Τι Είναι Η Αποφρακτική Αρτηριακή Νόσος Άνω Άκρων;

Ο ρόλος των αρτηριών είναι να μεταφέρουν αίμα πλούσιο σε οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες από την καρδιά στο υπόλοιπο σώμα (εικόνα 1). Όταν μία από τις αρτηρίες μεταξύ του θώρακα και της άκρας χείρας, που είναι υπεύθυνες για την αιμάτωση του άνω άκρου, παρουσιάσει κάποιο κώλυμα, καταλήγει σε μειωμένη αιμάτωση και παροχή οξυγόνου στο χέρι. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται αποφρακτική αρτηριακή νόσος των άνω άκρων.

Εικόνα 1. Οι αρτηρίες του άνω άκρου

Ποια Είναι Τα Συμπτώματά Της Και Από Τι Προκαλείται;

Αν και η αποφρακτική αρτηριακή νόσος των άνω άκρων μπορεί να εγκατασταθεί γρήγορα, συνήθως έχει αργή εξέλιξη και επιδεινώνεται σε μεγάλο χρονικό διάστημα. Εάν ο ασθενής πάσχει από ήπια μορφή της νόσου, ενδέχεται να μην παρατηρήσει κανένα σύμπτωμα. Καθώς όμως η νόσος προάγεται, μπορεί μετά από δραστηριότητα με τα χέρια ο ασθενής να αισθανθεί πόνο και, αν γίνει πιο σοβαρή, να αναπτύξει έλκη ή γάγγραινα στα άνω άκρα. Γάγγραινα ονομάζουμε την κατάσταση κατά την οποία οι ιστοί νεκρώνονται επειδή δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο και αίμα.

Όπως και σε άλλα είδη περιφερικής αρτηριακής νόσου, η κύρια αιτία της αποφρακτικής αρτηριακής νόσου των άνω άκρων είναι η αθηροσκλήρωση, που σημαίνει σκλήρυνση των αρτηριών. Φυσιολογικά, το εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών (ενδοθήλιο) είναι ομαλό και απρόσκοπτο, με τα χρόνια όμως μπορεί να σχηματίσει μια ανώμαλη προβολή που ονομάζεται αθηρωματική πλάκα. Η πλάκα αυτή αποτελείται από χοληστερόλη, ασβέστιο και ινώδη ιστό. Στην αθηροσκλήρωση, οι αρτηρίες στενεύουν ή αποφράσουν, καθώς η αθηρωματική πλάκα των τοιχωμάτων τους αυξάνεται.

Το πιο σύνηθες αρχικό σύμπτωμα είναι η διαλείπουσα χωλότητα (ΔΧ), που είναι δυσφορία ή πόνος στα χέρια τη στιγμή που αυτά χρησιμοποιούνται και υφίεται όταν σταματά κάθε δραστηριότητα των μυών των άνω άκρων. Δραστηριότητες που προκαλούν ΔΧ, εκτός από χειρονακτικές εργασίες και μεταφορά βάρους, μπορεί να είναι και κάποιες απλές όπως το χτένισμα και το πλύσιμο των μαλλιών ή η ανάταση των χεριών. Μπορεί να μην είναι πάντα αισθητός ο πόνος, αλλά αντ’ αυτού να υπάρχει σφίξιμο, βαρύτητα, κράμπες ή αδυναμία στα χέρια.

Άλλα συμπτώματα της αρτηριακής αποφρακτικής νόσου των άνω άκρων είναι πόνος στα δάκτυλα, ευαισθησία των χεριών στο κρύο, αλλαγή χροιάς δέρματος των δακτύλων σε μπλέ ή ωχρό,και η έλλειψη αρτηριακού σφυγμού στον καρπό ή το βραχίονα.

Με την επιδείνωση της νόσου μπορεί να παρατηρηθεί ότι είναι ωχρό ή μπλε και δροσερό το δέρμα των χεριών, να υπάρχει αργή ανάπτυξη των νυχιών και των τριχών στα χέρια, έλκη στα δάκτυλα και τελικά γάγγραινα στον βραχίονα ή την άκρα χείρα (εικόνα 2).

Εικόνα 2. Ισχαιμικές αλλοιώσεις ονυχοφόρου φάλαγγας 3ου, 4ου, 5ου δακτύλου λόγω απόφραξης της ωλένιας αρτηρίας.

Νοσήματα Που Προκαλούν Αποφρακτική Αρτηριακή Νόσο Των Άνω Άκρων

Άλλες παθήσεις, εκτός της αθηροσκλήρωσης, που σχετίζονται με την αποφρακτική αρτηριακή νόσο των άνω άκρων, και είναι αρκετά σπάνιες είναι:

• Νόσος Buerger: Είναι φλεγμονή των μικρών αιμοφόρων αγγείων και των νεύρων στα χέρια και στα πόδια που προσβάλλει συνήθως άνδρες καπνιστές.
• Νόσος Takayasu: Μία αυτοάνοση (δηλ. το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται σε όργανα ή ιστούς του σώματός γιατί τα αναγνωρίζει ως ξένα) πάθηση που προσβάλλει κυρίως νεαρές Ασιατικής καταγωγής.
• Νόσος Raynaud: Σε αυτή τα χέρια είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στο κρύο και τα δάκτυλά γίνονται κατά σειρά μπλε, λευκά και κόκκινα αν εκτεθούν σε κρύο περιββάλον ή αν υπάρχει ψυχολογική φόρτιση.
• Άλλες αυτοάνοσες παθήσεις όπως ο λύκος, το σκληρόδερμα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
• Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου (Thoracic Outlet Syndrome): Σε μερικές περιπτώσεις σχετίζεται με επαναλαμβανόμενες κινήσεις του χεριού, όπως η ρίψη της μπάλας στους επαγγελματίες παίκτες του μπέιζμπολ.
• Τα κρυοπαγήματα, η ακτινοθεραπεία (π.χ. για καρκίνο μαστού) και η επαναλαμβανόμενη κάκωση που σχετίζεται με ορισμένα επαγγέλματα όπως μαραγκοί, οικοδόμοι (κάκωση του θέναρος από τη χρήση σφυριών) ή χειριστές κομπρεσέρ (κακώσεις των αγγείων από τις επαναλαμβανόμενες δονήσεις των χεριών).

Μια ιδιαίτερη και πιο συχνή αιτία είναι η εμβολή, κατά την οποία ένας θρόμβος που αποσπάται από την περιοχή σχηματισμού του (π.χ. καρδιά) έρχεται με την κυκλοφορία και ενσφηνώνεται σε μία από τις αρτηρίες των άνω άκρων προκαλώντας άμεση διακοπή της κυκλοφορίας (επείγουσα κατάσταση για τη βιωσημότητα του σκέλους).

Πώς Πραγματοποιείται Η Διάγνωση;

Είναι πιο πιθανό να πάσχετε από αποφρακτική αρτηριακή νόσο των άνω άκρων αν καπνίζετε και είστε άνω των 60 ετών.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου αποτελούν η υψηλή χοληστερόλη, η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Εκτός από το ιστορικό (ο γιατρός θα ρωτήσει και για τη συχνότητα, τη διάρκεια και τη θέση εντόπισης των συμπτωμάτων) ο αγγειοχειρουργός θα σας εξετάσει κλινικά. Θα μετρήσει την αρτηριακή πίεση και στα δυο χέρια. Θα ψηλαφήσει τον σφυγμό, που σε περίπτωση νόσου θα είναι εξασθενημένος ή θα λείπει παντελώς. Επίσης, με το στηθοσκόπιο θα ακροαστεί τις αρτηρίες των άνω άκρων για την παρουσία τυχόν φυσημάτων που δημιουργούνται, όταν το αίμα ρέει μέσα από μια στενωμένη αρτηρία. Αν με την κλινική εξέταση ο αγγειοχειρουργός έχει την υποψία ότι ο ασθενής πάσχει από αποφρακτική αρτηριακή νόσο των άνω άκρων, μπορεί να ζητήσει ορισμένες πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως:

• Μέτρηση τμηματικών αρτηριακών πιέσεων κατά μήκος του άνω άκρου (στο βραχίονα, στο αντιβράχιο, στον καρπό και στα δάκτυλα).
• Duplex υπερηχογάφημα (Triplex) των αρτηριών των άνω άκρων.
• Απλή ακτινογραφία θώρακος ή και τραχήλου.
• Αξονική τομογραφία (CT) ή και αξονική αγγειογραφία (CTA).
• Μαγνητική αγγειογραφία (MRA).
• Ψηφιακή αγγειογραφία.

Ποιες Μέθοδοι Θεραπείας Υφίστανται;

Η θεραπεία για την αποφρακτική αρτηριακή νόσο των άνω άκρων θα εξαρτηθεί από την υποκείμενη αιτία, καθώς και τη θέση και σοβαρότητα των στενώσεων ή αποφράξεων. Η συνταγογράφηση φαρμάκων μπορεί να βοηθήσει τη νόσο Raynaud. Εάν έχετε νόσο Buerger, η διακοπή του καπνίσματος είναι η πιο σημαντική θεραπεία.

Μερικοί αγγειοχειρουργοί χρησιμοποιούν την έγχυση τοπικών αναισθητικών φαρμάκων για να μπλοκάρουν ορισμένα από τα νεύρα των άνω άκρων, διαδικασία που λέγεται μπλοκ συμπαθητικού. Εάν η διεργασία αυτή ανακουφίζει από τα συμπτώματα, τότε ο αγγειοχειρουργός μπορεί να προτείνει τη συμπαθεκτομή των γαγγλίων κατά μήκος του αυχένα. Η αυχενική συμπαθεκτομή γίνεται χειρουργικά ή μερικές φορές με την έγχυση ειδικών χημικών ουσιών. Με τη διαδικασία αυτή διακόπτεται η συμπαθητική νεύρωση των αρτηριών που είναι υπεύθυνη για τον σπασμό τους.

Όταν μια κεντρική αρτηρία του χεριού είναι σημαντικά στενωμένη, ο αγγειοχειρουργός μπορεί να την αντιμετωπίσει με αγγειοπλαστική. Κατά τη διαδικασία της αγγειοπλαστικής (μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την αγγειογραφία που γίνεται για την επιβεβαίωση της στένωσης) ένας μακρύς, λεπτός, εύκαμπτος σωλήνας, που ονομάζεται καθετήρας, εισάγεται από μια μικρή παρακέντηση και καθοδηγείται μέσα από τις αρτηρίες σας προς το στενωμένο αγγείο. Εκεί, ένα ειδικό μπαλόνι που συνδέεται με τον καθετήρα διαστέλλεται επανηλειμμένα αν χρειαστεί. Το μπαλόνι ωθεί την αθηρωματική πλάκα ενάντια στα τοιχώματα των αρτηριών, διευρύνοντας έτσι τον αυλό του αγγείου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να τοποθετηθεί στη συνέχεια στη περιοχή της αγγειοπλαστικής ένας μικρός μεταλλικός νάρθηκας (stent) για να τη διατηρήσει ανοικτή. Το stent παραμένει μόνιμα στην αρτηρία. Μετά την αγγειοπλαστική, το αίμα ρέει πια ανεμπόδιστα μέσα από την αρτηρία.

Για πιο εκτεταμένες αποφράξεις μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αποκατάσταση, όπως η ενδαρτηρεκτομή ή η παράκαμψη (bypass) της βλάβης. Κατά την ενδαρτηρεκτομή ο αγγειοχειρουργός κάνει μία τομή στο αγγείο και αφαιρεί την αθηρωματική πλάκα από το εσωτερικό του τοίχωμα. Έτσι ανοίγει ο αυλός της αρτηρίας και αποκαθίσταται η ροή του αίματος μέσα από αυτόν. Κατά την παράκαμψη ο αγγειοχειρουργός παρακάμπτει όλο το μήκος της αποφραγμένης αρτηρίας με την παρεμβολή ενός συνθετικού ή φλεβικού μοσχεύματος.

Αν η αιτία της απόφραξης της μασχαλιαίας αρτηρίας είναι το σύνδρομο θωρακικής εξόδου, η θεραπεία μπορεί να είναι μόνο η χειρουργική αφαίρεση μιας υπεράριθμης αυχενικής πλευράς ή η διατομή των σκαληνών μυών, μέτρα που αρκούν για την αποσυμπίεση της αρτηρίας.

Η καλύτερη επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως η γενική κατάσταση του ασθενή, η αιτία, η θέση εντόπισης και το ποσοστό της στένωσης. Ο αγγειοχειρουργός θα συστήσει και εξηγήσει στον ασθενή την καλύτερη θεραπεία για την περίπτωσή του.

Γενικά Προληπτικά Μέτρα Της Αθηροσκληρώσεως

Αν και πολλές είναι οι διαθέσιμες θεραπείες για την αποφρακτική αρτηριακή νόσο των άνω άκρων, ίαση δεν υπάρχει.

Γι’αυτό οι αλλαγές στον τρόπο ζωής βοηθούν στο να διαχειριστεί ο ασθενής καλύτερα τους παράγοντες κινδύνου της νόσου και περιλαμβάνουν:

• Διακοπή του καπνίσματος
• Συντήρηση του ιδανικού σωματικού σας βάρους
• Διατροφή με τροφές χαμηλές σε κορεσμένα λιπαρά και θερμίδες
• Έλεχγος των επιπέδων χοληστερόλης και λιπιδίων στο αίμα
• Άσκηση και βάδισμα τακτικά, για παράδειγμα περπάτημα για τουλάχιστον 30 λεπτά τρεις φορές την εβδομάδα.

Επικοινωνήστε με τον εξειδικευμένο αγγειοχειρουργό - ενδαγγειοχειρουργό Δρ. Ιωάννη Μπέλλο προκειμένου να λύσετε όλες σας τις απορίες. Καλέστε μας στο τηλέφωνο επικοινωνίας και κλείστε το ραντεβού σας για μια εξατομικευμένη θεραπεία.