Τι είναι ο αορτικός διαχωρισμός;

Ο αορτικός διαχωρισμός είναι μια σοβαρή πάθηση στην οποία το εσωτερικό στρώμα της αορτής (το μεγαλύτερο αγγείο του σώματός μας που ξεκινά από την καρδιά), σχίζεται σε ένα ή περισσότερα σημεία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ώσεις αίματος να περνούν μέσα από τις σχισμές, προκαλώντας την αποκόλληση (διαχωρισμό) του έσω και μέσου χιτώνα (στρώματος) της αορτής.

Η φυσιολογική αορτή είναι ένας σωλήνας με τρεις χιτώνες (στρώματα) ομόκεντρα σε απόλυτη επαφή μεταξύ τους σε όλο το μήκος της. Έτσι δημιουργείτε ένας δεύτερος αυλός γεμάτος με αίμα (εικόνα 1). Αν ραγεί (σπάσει) και ο τρίτος (έξω) χιτώνας τότε δημιουργείται κατακλυσμιαία εσωτερική αιμορραγία και ο διαχωρισμός είναι συχνά θανατηφόρος. Τα συμπτώματα του αορτικού διχασμού μπορούν να μιμηθούν εκείνα άλλων ασθενειών, και συχνά οδηγούν σε καθυστέρηση της διάγνωσης. Ωστόσο, όταν ένας αορτικός διχασμός εντοπίζεται έγκαιρα και αντιμετωπίζεται άμεσα, η πιθανότητα επιβίωσης βελτιώνεται σημαντικά.

Εικόνα 1. Σχηματική απεικόνιση του αορτικού διαχωρισμού. Σχίζεται ο εσωτερικός χιτώνας της αορτής (λευκό χρώμα) και αίμα εισέρχεται μεταξύ του μέσου (κίτρινο χρώμα) και έξω (μαύρο χρώμα) χιτώνα

Αορτικός Διαχωρισμός - Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του αορτικού διαχωρισμού μπορεί να είναι παρόμοια με εκείνα άλλων καρδιακών παθήσεων, όπως της καρδιακής προσβολής. Τα τυπικά σημεία και συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ξαφνικός σοβαρός θωρακικός ή στο ανώτερο τμήμα της πλάτης πόνος, που συχνά περιγράφεται ως διαξιφιστικός, ως αίσθηση σχισίματος ή διάτρησης, που αντανακλά στο λαιμό ή στην ωμοπλάτη. Μπορεί να συνοδεύεται από εφίδρωση, έμετο ή ελαφρά κεφαλαλγία.
• Ξαφνικός σοβαρός κοιλιακός πόνος.
• Απώλεια συνείδησης.
• Δυσκολία στην αναπνοή.
• Ξαφνική δυσκολία στην ομιλία, απώλεια όρασης, αδυναμία ή παράλυση μιας πλευράς του σώματός σας, παρόμοια με αυτή ενός εγκεφαλικού επεισοδίου.
• Αδύνατος παλμός σε έναν βραχίονα ή μηρό σε σύγκριση με τον άλλο.
• Πόνος στο πόδι.
• Δυσκολία στο περπάτημα.
• Παράλυση ποδιού.

Αορτικός Διαχωρισμός - Αιτίες

Ο αορτικός διαχωρισμός εμφανίζεται σε μια εξασθενημένη περιοχή του αορτικού τοιχώματος. Η χρόνια υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να πιέσει το τοίχωμα της αορτής, καθιστώντας το πιο ευαίσθητο στη διάσπαση. Μπορείτε επίσης να έχετε γεννηθεί με μια πάθηση που σχετίζεται με την εξασθένηση και διεύρυνση της αορτής, όπως το σύνδρομο Marfan, η δίπτυχη αορτική βαλβίδα ή άλλες σπανιότερες καταστάσεις που σχετίζονται με την εξασθένηση του τοιχώματος των αρτηριών. Σπάνια, ο αορτικός διαχωρισμός προκαλείται από τραυματικές κακώσεις στην περιοχή του θώρακα, όπως κατά τη διάρκεια τροχαίων ατυχημάτων.

Ο αορτικός διαχωρισμός χωρίζεται σε δύο τύπους, ανάλογα με το τμήμα της αορτής που προσβάλλεται:

Τύπος Α. Αυτός ο πιο συχνός (70-75% των αορτικών διαχωρισμών) και επικίνδυνος τύπος, περιλαμβάνει ένα σχίσιμο στο τμήμα της αορτής που εξέρχεται από την καρδιά (ανιούσα θωρακική αορτή) ή στο αορτικό τόξο, και μπορεί να εκτείνεται στην κοιλιά.

Τύπος Β. Σε αυτόν, το σχίσιμο εμπλέκεται στην κατιούσα θωρακική αορτή, και μπορεί επίσης να εκτείνεται στην κοιλιά (εικόνα 2).

Εικόνα 2. Τύπος Α και Β αορτικού διαχωρισμού

Αορτικός Διαχωρισμός - Παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες κινδύνου για τον αορτικό διαχωρισμό περιλαμβάνουν:

• Μη ελεγχόμενη υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Αθηροσκλήρωση των αρτηριών.
• Αδυνατισμένη και διογκωμένη αρτηρία (προϋπάρχον ανεύρυσμα αορτής).
• Μία έλλειψη της αορτικής βαλβίδας (δίπτυχη αντί τρίπτυχης φυσιολογικής αορτικής βαλβίδας).
• Μια στένωση της αορτής κατά τη γέννηση λόγω ανοικτού βοτάλλειου πόρου.

Ορισμένες γενετικές ασθένειες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αορτικού διαχωρισμού, όπως:

Σύνδρομο Turner. Υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακά προβλήματα και μια σειρά άλλων παθήσεων μπορεί να προκύψουν από αυτή τη διαταραχή.

Σύνδρομο Marfan. Αυτή είναι μια κατάσταση στην οποία ο συνδετικός ιστός, ο οποίος υποστηρίζει διάφορες δομές στο σώμα, είναι ασθενής. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή έχουν συχνά οικογενειακό ιστορικό ανευρύσματος της αορτής ή και άλλων αρτηριών ή οικογενειακό ιστορικό αορτικών διαχωρισμών.

Άλλες διαταραχές συνδετικού ιστού. Εδώ περιλαμβάνεται το σύνδρομο Ehlers-Danlos, μια ομάδα διαταραχών του συνδετικού ιστού που χαρακτηρίζεται από δέρμα που μελανιάζει ή ανοίγει εύκολα, χαλαρές αρθρώσεις και εύθρυπτα αιμοφόρα αγγεία, και σύνδρομο Loeys-Dietz, με ελικοειδής αρτηρίες, ειδικά στον αυχένα.

Φλεγμονώδεις ή λοιμώδεις καταστάσεις. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα, η οποία είναι μια φλεγμονή των αρτηριών, και τη σύφιλη, μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη.

Άλλοι δυνητικοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Φύλο. Οι άντρες έχουν περίπου διπλάσια συχνότητα εμφάνισης αορτικού διαχωρισμού σε σχέση με τις γυναίκες.
• Ηλικία. Η συχνότητα εμφάνισης αορτικού διαχωρισμού κορυφώνεται μεταξύ 6^ης και 8^ης δεκαετίας και μόνο το 10% των διαχωρισμών εμφανίζεται πριν τα 40.
• Χρήση κοκαΐνης. Αυτό το ναρκωτικό αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αορτικό διαχωρισμό επειδή αυξάνει προσωρινά την αρτηριακή πίεση.
• Εγκυμοσύνη. Συχνά, ο αορτικός διαχωρισμός συμβαίνει σε κατά τα άλλα υγιείς γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Υψηλής έντασης άρση βαρών. Αυτή και άλλες έντονες ασκήσεις αντοχής μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αορτικού διαχωρισμού αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας.

Αορτικός Διαχωρισμός - Επιπλοκές

Ένας αορτικός διαχωρισμός μπορεί να οδηγήσει σε:

• Θάνατο λόγω σοβαρής εσωτερικής αιμορραγίας.
• Βλάβες οργάνων, όπως νεφρική ανεπάρκεια ή απειλητική για τη ζωή εντερική ισχαιμία.
• Εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Βλάβη στη βαλβίδα της αορτής (αορτική παλινδρόμηση) ή ρήξη στο σημείο εξόδου της αορτής από την καρδιά οδηγώντας σε καρδιακό επιπωματισμό.

Αορτικός Διαχωρισμός - Πρόληψη

Ακολουθούν μερικές συμβουλές για να μειώσετε τον κίνδυνο ενός αορτικού διαχωρισμού:

• Ελέγξτε την αρτηριακή πίεση. Εάν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση, προμηθευτείτε ένα πιεσόμετρο για τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στο σπίτι και την καλύτερη παρακολούθησή της.
• Μην καπνίζετε. Αν καπνίζετε, διακόψτε το.
• Διατηρήστε το ιδανικό βάρος. Ακολουθήστε μια δίαιτα χαμηλών αλάτων με άφθονα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως και ασκηθείτε τακτικά.
• Φοράτε πάντα τη ζώνη ασφαλείας. Αυτό μειώνει τον κίνδυνο τραυματικών κακώσεων στην περιοχή του θώρακα σε περίπτωση τροχαίου ατυχήματος.
• Συνεργαστείτε με το γιατρό σας. Εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό αορτικού διαχωρισμού, διαταραχής συνδετικού ιστού ή δίπτυχης αορτικής βαλβίδας, ενημερώστε το γιατρό σας. Εάν έχετε ανεύρυσμα αορτής, μάθετε πόσο συχνά χρειάζεστε παρακολούθηση και αν απαιτείται χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση του ανευρύσματος.
• Εάν έχετε μια γενετική κατάσταση που αυξάνει τον κίνδυνο αορτικού διαχωρισμού, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει φάρμακα, ακόμη και αν η αρτηριακή σας πίεση είναι φυσιολογική.

Αορτικός Διαχωρισμός - Διάγνωση

Η διάγνωση του αορτικού διαχωρισμού αποτελεί πρόκληση γιατί τα συμπτώματά του, όπως αναφέραμε, μιμούνται πολλές άλλες παθήσεις (κυρίως της καρδιάς). Ο γιατρός υποπτεύεται αορτικό διαχωρισμό όταν παρουσιάζονται τα παρακάτω σημεία και συμπτώματα:

• Ξαφνικός οξύς διαξιφιστικός πόνος στο στήθος.
• Διεύρυνση της αορτικής σκιάς στην ακτινογραφία θώρακος.
• Διαφορά αρτηριακής πίεσης μεταξύ Δεξιού και Αριστερού βραχίονα.

Παρ’ όλο που αυτά τα συμπτώματα-σημεία είναι ύποπτα για παρουσία αορτικού διαχωρισμού χρειάζονται ορισμένες ειδικές εξετάσεις για την διάγνωσή του, όπως:

• Αξονική αγγειογραφία. Η παρουσία του σκιαγραφικού εντός της αορτής δίνει λεπτομερής εικόνα για το είδος και την έκταση του διαχωρισμού.
• Μαγνητική αγγειογραφία. Παρόμοια με την αξονική μόνο που αντί των ακτίνων Χ χρησιμοποιείται μαγνητικός συντονισμός.
• Διοισοφάγειο υπερηχογράφημα καρδιάς. Είναι ένα ειδικό υπερηχογράφημα της καρδιάς όπου ο ηχοβολέας τοποθετείται μέσω του οισοφάγου σε άμεση γειτνίαση με τη καρδιά και την αορτή δίνοντάς μας σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με το διαχωρισμό.

Αορτικός Διαχωρισμός - Θεραπεία

Ο αορτικός διαχωρισμός αποτελεί μια επείγουσα ιατρική κατάσταση που απαιτεί άμεση θεραπεία. Αυτή μπορεί να είναι χειρουργική ή φαρμακευτική αναλόγως του τύπου του διαχωρισμού (ποια περιοχή της αορτής περιλαμβάνει).

Τύπος Α αορτικός διαχωρισμός

Χειρουργική. Σε αυτή τη περίπτωση ο χειρουργός σας επειγόντως θα αφαιρέσει το διαχωρισμένο τμήμα της αορτής και θα το αντικαταστήσει με ένα συνθετικό μόσχευμα. Αν έχει προσβάλει και τη βαλβίδα της καρδιάς μπορεί να γίνει αντικατάστασή της στον ίδιο χρόνο.

Φάρμακα όπως οι β-αναστολείς και το νιτροπρωσσικό νάτριο δίνονται πριν το χειρουργείο για τη σταθεροποίηση της αρτηριακής πίεσης.

Τύπος Β αορτικού διχασμού  

Η θεραπεία του μπορεί να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική:

Φαρμακευτική. Τα ίδια φάρμακα που χρησιμοποιούνται στον τύπο Α δίνονται και εδώ, χωρίς να ακολουθήσει χειρουργείο.

Χειρουργική. Εφαρμόζεται σε περίπτωση δημιουργίας ανευρύσματος ή για τη βελτίωση της αιμάτωσης ζωτικών οργάνων (νεφρά, έντερο, εγκέφαλος). Με τη κλασική χειρουργική ο αγγειοχειρουργός θα αντικαταστήσει το προσβεβλημένο τμήμα της αορτής με συνθετικό μόσχευμα και θα κάνει παράκαμψη για την αιμάτωση των ζωτικών οργάνων. Πλέον με τη χρήση της ενδαγγειακής τεχνικής είναι εφικτή η διόρθωση με τη χρήση ειδικών θυριδωτών ενδομοσχευμάτων (fenestrated endografts). Ο αγγειοχειρουργός είναι ο ειδικός ιατρός να εκτιμήσει το πρόβλημά σας και να σας προτείνει τη κατάλληλη θεραπεία.