Τι είναι τα περιφερικά ανευρύσματα;

Ανεύρυσμα ονομάζεται η διόγκωση ενός τμήματος της αρτηρίας κατά 50% της φυσιολογικής διαμέτρου. Η πλειονότητα των ανευρυσμάτων αφορά την αορτή, που είναι και το μεγαλύτερο αγγείο του σώματός σας και εξυπηρετεί τη μεταφορά αίματος από την καρδιά σας σε όλο το σώμα σας. Το τμήμα της αορτής που βρίσκεται στο θώρακα ονομάζεται θωρακική αορτή και όταν περάσει το διάφραγμα και φτάσει στην κοιλιά κοιλιακή αορτή.

Περιφερικά ονομάζονται τα ανευρύσματα που προσβάλλουν τις υπόλοιπες αρτηρίες εκτός της αορτής. Τα περιφερικά ανευρύσματα με φθίνουσα σειρά συχνότητος επηρεάζουν τις κάτωθι αρτηρίες:

• την ιγνυακή αρτηρία ( ανατομικά πίσω από το γόνατο) (εικόνα),
• τη μηριαία αρτηρία (βουβωνική χώρα),
• τη καρωτίδα (τράχηλος) και
• σπανιότερα τις αρτηρίες των άνω άκρων (βραχιόνιος, κερκιδική και ωλένιος αρτηρία).

Ειδικός τύπος περιφερικών ανευρυσμάτων είναι αυτά των σπλαγχνικών αρτηριών (μεταφέρουν το αίμα στα σπλάχνα όπως νεφρά, έντερο, σπλήνας, ήπαρ) και ονομάζονται σπλαχνικά ανευρύσματα.

Εικόνα. Φυσιολογική και ανευρυσματική ιγνυακή αρτηρία.

Η παρουσία περιφερικού ανευρύσματος ενός κάτω άκρου αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να έχεται ταυτόχρονα ανεύρυσμα και στο αντίπλευρο σκέλος ή και στην κοιλιακή σας αορτή.

Ποια είναι τα συμπτώματα των περιφερικών ανευρυσμάτων;

Τα ανευρύσματα κοιλιακής αορτής έχουν υψηλό ρίσκο ρήξης, ενώ στα περιφερικά ανευρύσματα παρόλο που και αυτά μπορεί να ραγούν, η πιο συχνή επιπλοκή τους είναι η θρόμβωση και συνεπώς η διακοπή της παροχής αίματος προς το αρδρεύων όργανο (π.χ. το πόδι ή τον εγκέφαλο). Επίσης, τα μεγάλα περιφερικά ανευρύσματα μπορεί να πιέζουν το γειτονικό νεύρο ή φλέβα και να προκαλούν πόνο, αιμωδίες ή οίδημα.

Τα μικρά περιφερικά ανευρύσματα συνήθως είναι ασυμπτωματικά και τα 2/3 των ασθενών δεν αναφέρουν κάποιου είδους σύμπτωμα.

Τα συμπτώματα που μπορεί να έχετε σχετίζονται με τη θέση εντόπισης του ανευρύσματος και το μέγεθός του. Έτσι, τα πιθανά συμπτώματα είναι:

• Μια σφύζουσα μάζα που μπορεί να την ψηλαφάτε ο ίδιος (π.χ. στη βουβωνική χώρα).
• Διαλείπουσα χωλότητα που είναι ο πόνος στα κάτω ή άνω άκρα μετά από άσκηση.
• Άλγος αναπαύσεως στο πόδι ή το χέρι.
• Επώδυνα έλκη στα δάκτυλα των ποδιών ή χεριών.
• Πόνος που ακτινοβολεί στο μήκος του ποδιού ή χεριού και προέρχεται από την πίεση γειτονικού νεύρου, ή
• Γάγγραινα που είναι αποτέλεσμα ιστικής νέκρωσης λόγω απόφραξης της ανευρυσματικής αρτηρίας του ποδιού ή χεριού και συνήθως απαιτεί κάποιου είδους ακρωτηριασμό.

Εάν εμπλέκεται η καρωτίδα, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν παροδικά ισχαιμικά επεισόδια ή εγκεφαλικό επεισόδιο, όπως περιγράφονται στην ενότητα της καρωτιδικής νόσου. Σε περίπτωση εμπλοκής των μεσεντέριων αρτηριών τα συμπτώματα είναι παρόμοια με τη μεσεντέριο ισχαιμία για την οποία υπάρχει επίσης ξεχωριστή ενότητα.

Τι προκαλεί τα περιφερικά ανευρύσματα;

Τα περιφερικά ανευρύσματα μπορεί να προκληθούν από μόλυνση ή τραυματισμό, αλλά η πραγματική αιτία τους δεν έχει ακόμη αποσαφινιστεί. Έρευνες συσχετίζουν την αθηροσκλήρωση (ή σκλήρυνση των αρτηριών) με την δημιουργία περιφερικών ανευρυσμάτων. Φυσιολογικά, το εσωτερικό των αρτηριών σας είναι ομαλό και λείο, με την πάροδο των χρόνων όμως αναπτύσσεται μια ανώμαλη προβολή από το εσωτερικό τοίχωμα που στενεύει ή αποφράσει των αυλό και ονομάζεται αθηρωματική πλάκα. Επίσης, η αθηροσκλήρωση εκτός από στένωση, μπορεί να εξασθενήσει στο σημείο ανάπτυξής της το αρτηριακό τοίχωμα και να οδηγήσει στο σχηματισμό ανευρύσματος. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση αθηροσκλήρωσης είναι:

• Το κάπνισμα
• Η υψηλή αρτηριακή πίεση
• Η υψηλή χοληστερόλη
• Η παχυσαρκία, και
• Το θετικό οικογενειακό ιστορικό για καρδιαγγειακές παθήσεις.

Επίσης ο κίνδυνος αυξάνει με την ηλικία. Η διάγνωση των περιφερικών ανευρυσμάτων συνήθως γίνεται σε άτομα που διανοίουν την 6η και 7η δεκαετία της ζωής τους.

Ποιες εξετάσεις χρειάζονται για τη διάγνωση των περιφερικών ανευρυσμάτων;

Εκτός από το ιστορικό και την κλινική εξέταση, άλλες εξετάσεις που μπορεί να σας υποβάλλει ο αγγειοχειρουργός είναι το Duplex υπερηχογράφημα (triplex), η αξονική τομογραφία (CT) ή αξονική αγγειογραφία (CTA) και η μαγνητική τομογραφία(MRI) ή μαγνητική αγγειογραφία (MRA). Η αγγειογραφία, είναι επεμβατική μέθοδος, γίνεται σε μερικές περιπτώσεις για τον καλύτερο σχεδιασμό του χειρουργείου ή όταν χρειάζεται τοπικά να χορηγηθούν ορισμένα ειδικά φάρμακα (θρομβολυτικά).

Είναι επίσης γνωστό ότι πολλοί ασθενείς με περιφερικά ανευρύσματα πάσχουν και από καρδιακές παθήσεις. Γι’αυτό πριν το χειρουργείο ο αγγειοχειρουργός σας ίσως ζητήσει κάποιες ειδικές εξετάσεις για τον έλεγχο της καρδιακής σας λειτουργίας.

Θεραπεία των περιφερικών ανευρυσμάτων.

Η θεραπεία θα εξαρτηθεί από τη θέση εντόπισης, το μέγεθος, τα συμπτώματα και αν το ανεύρυσμα έχει θρομβωθεί όταν διαγνώσκεται. Για παράδειγμα, εάν έχετε ένα ανεύρυσμα ιγνυακής που θρομβώθηκε και δεν προκαλεί συμπτώματα πιθανότατα δεν χρειάζεστε χειρουργείο. Στην περίπτωση αυτή ο αγγειοχειρουργός θα σας συστήσει:

• Να ρυθμίσετε τους παράγοντες κινδύνου για αθηροσκλήρωση.
• Να περπατάτε τακτικά για την διατήρηση και αύξηση της υπάρχουσας αιματικής ροής στα πόδια σας.
• Να μη κάθεστε σταυροπόδι ή οκλαδόν, και
• Καθημερινή φροντίδα και καθαριότητα των ποδιών σας. Επίσης σχολαστικός έλεγχος για την εντόπιση πληγών που καθυστερεί η επούλωσή τους (σημείο κακής κυκλοφορίας).

Αν και το ανεύρυσμα της ιγνυακής που δεν έχει αποφράξει πλήρως τον αυλό, σπάνια μπορεί να ραγεί. Ωστόσο, μπορεί ξαφνικά και χωρίς καμία προειδοποίηση να θρομβωθεί διακόπτωντας την παροχή αίματος στη κνήμη. Επίσης, μπορεί να αποτελεί πηγή μικροεμβόλων τα οποία με τη ροή του αίματος συνήθως καταλήγουν στις τελικές αρτηρίες του ποδιού, που είναι οι δακτυλικές. Αυτό οδηγεί σε έντονο πόνο, νέκρωση και στο τέλος ακρωτηριασμό του δακτύλου (σύνδρομο μπλε δακτύλου). Συνεπώς ένα βατό ανεύρυσμα της ιγνυακής ή της μηριαίας αρτηρίας πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αυτό γίνεται συνήθως με την ανοικτή χειρουργική μέθοδο ή την ενδαγγειακή σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις. Τα ανευρύσματα των άνω άκρων και των καρωτίδων έχουν παρόμοια συμπεριφορά με τη διαφορά ότι τα συμπτώματα αφορούν τα χέρια με την εμφάνιση πόνου και ελκών ή τον εγκέφαλο με την δημιουργία εγκεφαλικού επεισοδίου ή παροδικά νευρολογικά συμπτώματα αντίστοιχα.

Ο αγγειοχειρουργός συνήθως θεραπεύει τα περιφερικά ανεύρυσματα χειρουργικά με τη τεχνική χειρουργικής παράκαμψης ή της αντικατάστασης του ανευρύσματος. Κατά την παράκαμψη δημιουργεί ένα νέο δρόμο για την παροχή αίματος στο πόδι με τη χρήση ενός φλεβικού ή και μερικές φορές ενός συνθετικού μοσχεύματος. Αυτό μπορεί να γίνει με γενική ή περιοχική αναισθησία και απαιτεί την παραμονή σας για 2-7 ημέρες μετεγχειρητικά. Κατά την αντικατάσταση, αφαιρεί το ανευρυσματικό τμήμα της αρτηρίας και αποκαθιστά τη συνέχεια της (και της αιματικής ροής) με την παρεμβολή ενός τμήματος από φλέβα ή σπανίως και συνθετικού μοσχεύματος.

Σε μερικές περιπτώσεις που η θρόμβωση είναι σχετικά πρόσφατη, μπορεί πριν το χειρουργείο και ταυτόχρονα με την αγγειογραφία να γίνει τοπικά έγχυση ειδικών θρομβολυτικών φαρμάκων για την λύση του θρόμβου (θρομβόλυση).

Η μέθοδος της ενδαγγειακής θεραπείας με τη χρήση επενδεδυμένων ναρθήκων (stent grafts) βρίσκεται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο. Παρ’όλα αυτά μπορεί να έχει ένα ρόλο για τη θεραπεία ασθενών που είναι αυξημένου κινδύνου για χειρουργείο ή που η θέση και το σχήμα του ανευρύσματος ευνοούν την ενδαγγειακή μέθοδο.

Πολύ σπάνια ο ασθενής με ανεύρυσμα ιγνυακής ή μηριαίας αρτηρίας προσέρχεται με εκτεταμένη λοίμωξη ή γάγγραινα στο άκρο σε βαθμό που αποκλείει την διάσωση του σκέλους. Σ’αυτή την περίπτωση ο αγγειοχειρουργός μπορεί να χρειαστεί, ως έσχατη λύση, να εκτελέσει πρωτογενή ακρωτηριασμό του σκέλους.

Ο αγγειοχειρουργός-ενδαγγειοχειρουργός Δρ. Ιωάννης Μπέλλος με εξειδίκευση και μεγάλη εμπειρία στην αντιμετώπιση αρτηριακών και αγγειακών παθήσεων, θα σας συμβουλεύσει κατάλληλα, προτείνοντάς σας το κατάλληλο πλάνο θεραπείας με βάση το μέγεθος του προβλήματός σας.